Toen ik bezig was met de samenstelling van het online programma ‘Van overleven naar leven’ vertelde Steven mij dat hij moeite had met het woord ‘meditatie’ en hij was bang dat dit veel mensen af zou schrikken. Dus vroeg ik hem waarom, aangezien we samen al meer dan zeven jaar meditaties doen.
Steven antwoordde het volgende:
Bij meditatie moet ik altijd denken aan twee mensen die ik kende toen ik nog studeerde. De ene was een zenboedist en de ander een toegewijd christen. De eerste vouwde zijn benen in een onmogelijke houding en de tweede zei bij alles dat een uitdaging of een probleem was dat hij eerst moest bidden.
Beide zaten dan lange tijd met hun ogen dicht, zonder zich te bewegen. Terwijl ik dacht; als je een probleem hebt, ga er dan wat aan doen! Wat een tijdverspilling. En, naar mijn idee, gewoon een manier om onder het leven uit te komen. Om maar niet je verantwoordelijkheid te hoeven nemen.
Een situatie weet ik nog heel goed. Het was bijna examen tijd en de christen ging heel veel bidden tot god dat hij het examen maar goed af zou afleggen. Toen zei ik tegen hem: “Volgens mij kun je beter gaan studeren dan bidden. Alsof dat examen zichzelf maakt als je maar lang genoeg bidt.”
Ik weet niet. Mediteren klinkt voor mij als niet aanwezig hoeven zijn en de realiteit ontkennen, vluchten in een zelf gecreëerde illusie.
Uit je lichaam zweven. Zoals in Star Wars waar de Jedi met hun ogen gesloten zitten, zich totaal niet bewust van hun omgeving, terwijl ze met the force praten.
Ik vroeg Steven of hij het mediteren dat wij deden net zo ervoer.
Nee, totaal niet. Dat is eigenlijk het tegenovergestelde. En heel natuurlijk. Het helpt me juist om mijn lichaam te voelen en te weten wat mijn lichaam nodig heeft. En het brengt rust. Maar dat moet je echt aan mensen uit leggen hoor, anders denken ze er van alles van wat het niet is en gaan ze het echt niet doen.
Dus, bij deze, zal ik uitleggen wat meditatie – naar mijn idee – is. Waarom het heilzaam is. En waarom jij er baat bij zou kunnen hebben.
Zo’n 85% van wat we denken zijn gedachtes die we al eerder hebben gehad. En daarvan zijn er veel die negatief of nutteloos zijn.
Ze zitten ons meer in de weg dan dat we er wat aan hebben. En al die gedachtes nemen ruimte in, in ons hoofd en eisen een deel van onze aandacht op.
Wat meditatie doet, is die ruis in ons hoofd opruimen. Na een meditatie voel ik me lichter. Mijn hoofd is leger en ruimer. En mijn ogen nemen mijn omgeving scherper waar. Het lijkt dan alsof de zon is aangegaan waardoor dat er toe doet beter zichtbaar wordt.
Meditatie zorgt er niet alleen voor dat mijn hoofd leger wordt maar mijn zintuigen en emoties komen ook tot rust en mijn lichaam ontspant zich.
Daarvoor is het wel van belang dat je een houding vindt waarin jouw lichaam zich comfortabel voelt. Dus je hoeft niet met je benen gekruist – laat staan in lotus houding – te zitten om te mediteren.
In veel gevallen sluit je, je ogen wanneer je mediteert. Daarmee word je minder makkelijk afgeleid door je omgeving en wordt het makkelijker om je lichaam te voelen. Maar je kunt ze ook open houden. Een rustgevend muziekje op de achtergrond kan helpen om je niet mee te laten voeren door gedachtes die voorbij komen.
In tegenstelling tot Steven’s idee van meditatie zweef je niet uit je lichaam maar is meditatie er juist op gericht om bewust aanwezig te zijn in jouw lichaam. Daarbij focus je jouw aandacht ergens op. Dit zorgt er voor dat je niet (zo snel) mee gaat in gedachtes, achtergrond geluiden of emoties die voorbij komen.
Wat ik zelf meestal doe is mijn aandacht op de binnenkant van mijn bovenhoofd richten en mijn aandacht daar iedere keer naar terug brengen wanneer ik afdwaal. Er wordt wel gezegd dat gedachtes daardoor letterlijk omhoog, je hoofd uit vliegen en weg blijven. Dus als je piekert, kan dit het patroon doorbreken.
Je kunt meditatie ook heel specifiek inzetten. Bijvoorbeeld voor een lichamelijke klacht.
Mediteren kun je op vele manieren doen. In stilte of met een muziekje op de achtergrond (zolang die rustgevend is). Je kunt ook een ‘geleidde meditatie’ doen. Daarbij laat je, je leiden door iemand’s stem. Dat maakt het soms makkelijker om je aandacht ergens op te richten.
Wees vooral niet kritisch. Vinden dat je stil moet zitten of dat je nergens aan mag denken werkt eerder averechts. Hoe minder verwachtingen je hebt, hoe groter het effect van meditatie.
Als ik ergens mee zit of ik weet niet hoe ik ergens mee om moet gaan dan heb ik de neiging om te gaan piekeren. Dat heeft me nog nooit wat goeds opgeleverd, alleen maar stress en hoofdpijn. Wat dan helpt is het even loslaten. Even met iets anders bezig gaan. Of mediteren.
Niet als er brand is natuurlijk :-). Dan moet je vooral in actie komen. Maar als het niet urgent is, kan mediteren helpen om helderheid te krijgen. Juist omdat het de ‘ruis’ in je hoofd oplost. Het gebeurt regelmatig dat zich, direct na een meditatie, uit het niets, een oplossing in mijn hoofd aandient. Een beetje als ‘lampje’ van Willie Wortel.
Jezelf trainen in het aandacht richten op iets specifieks zorgt er voor dat je meer zeggenschap krijgt over waar jouw aandacht naar toe gaat en in aanwezig is. Je hebt meer de leiding in plaats van dat je geleid wordt, door emoties, gedachtes, prikkels van buiten, meningen van anderen.
En mediteren hoeft niet zittend als een yogi. Of in stilte. Dat zorgt er voor dat je minder snel wordt afgeleid maar mediteren kan eigenlijk overal en altijd. Tijdens de afwas. In de file. Wandelend in het bos. Want mediteren gaat over kwaliteit van aandacht. Onverdeelde aandacht. Met onverdeelde aandacht aanwezig zijn in jouw lichaam, in jezelf, in dit moment. Volledig gewaar van dit moment.
Wat is jouw idee van meditatie? Dacht je altijd dat het niks voor jou was? Heeft mijn uitleg daar verandering in gebracht? Laat het me weten!